Najważniejsze rozdziały Konstytucji

Istnieje wiele istotnych zapisów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej i ciężko jest stwierdzić, że niektóre z nich są ważniejsze od pozostałych. Często w przypadku analizowania ustaw, rozporządzeń czy innych aktów prawnych, prawnicy mówią o duchu stanowionego prawa – często ważniejsze od szczegółowych zapisów rozstrzygania danych kwestii spornych w prawie, ważniejsze jest wyznaczenie pewnego trendu, wskazanie sędziom i sądom, jak należy ogólnie zapatrywać się na pewne kwestie. Konstytucja kładzie oczywiście podwaliny chociażby pod ustrój danego państwa i narzuca konkretny styl sprawowania władzy – kanclerski, prezydencki, gabinetowy, parlamentarny lub mieszany, ale także wyraźnie wskazuje, jak przeprowadzać należy wybory demokratyczne lub jak odwołać wyniki własnych wyborów, jeżeli Naród będący suwerenem władzy nie będzie zadowolony z poczynań elit politycznych. Każda Konstytucja mówi także o niezbywalnych prawach każdego obywatela, których nie można mu zabrać nawet jeśli jest chory psychicznie lub pozbawiony wolności w ramach kary za łamanie prawa.
Nie inaczej jest z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, która w obecnym kształcie liczy aż 243 artykuły mówiące o bardzo różnych aspektach funkcjonowania społeczeństwa, ustroju prawnego, gospodarki, edukacji czy służby zdrowia. Została ona uchwalona 2 kwietnia 1997 roku, a więc sześć lat po pierwszych prawdziwie wolnych wyborach i jako taka, mogła być oczywiście pełna błędów lub nierozważnych postulatów, ale udało się w tamtym czasie elitom politycznym, wraz z dużym zaangażowaniem opinii publicznej i mediów, wypracować konsensus, co do którego nawet dzisiaj, dwadzieścia lat później, większość obywateli jest jednak zgodna. Tym bardziej, że Konstytucja nie rozstrzyga spraw detalicznych, a więc nie ma miejsca ani czasu na wchodzenie w szczegóły tego, jak przeprowadzić wybory do sejmu czy senatu – jedynie wskazuje kluczowe instytucje i organy powołane do tego, aby wybory organizować i rozliczać, a także wyznacza kluczowe przesłanki, które muszą być spełnione, aby dany wybór uznać za demokratyczny i zgodny z Konstytucją. To dopiero akty podrzędne jak ustawy i rozporządzenia rządu czy poszczególnych Ministerstw mają za zadanie doprecyzowanie procedur i reguł obowiązujących w tych działaniach – naturalnie jednak żaden z zapisów tych aktów czy ustaw nie może być sprzeczny z zapisem nadrzędnym, a więc konstytucyjnym.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 zaczyna się od Preambuły, czyli swoistego wstępu, przyrzeczenia i podsumowania dotychczasowej historii Polski, na mocy której opiera się zasadność stworzenia tego aktu. W przeciwieństwie chociażby do amerykańskiej konstytucji, gdzie na mocy orzeczeń Sądu Najwyższego i głosowania przez Kongres możliwe jest wprowadzanie poprawek, polska Konstytucja jest aktem zamkniętym. W efekcie w Stanach Zjednoczonych wciąż pracuje się tak jakby na tej samej Konstytucji, którą uchwalono za pierwszym razem, zmieniając jedynie brzmienie poszczególnych punktów na bardziej adekwatne w dzisiejszych czasach. W Polsce jedynym sposobem na zmianę zapisów Konstytucji byłoby jej przegłosowanie na nowo, a więc przygotowanie projektu nowej Konstytucji i przegłosowanie jej większością 3/5 głosów w Parlamencie, co nie jest prostym do zrealizowania politycznie zadaniem.
W Preambule już pierwsze zdania mówią o tym, kto pisze Konstytucje – nie są to elity polityczne ani partie wchodzące w skład Sejmu, ale Naród. I to Naród jako suweren jest jedynym uprawnionym podmiotem do tego, aby ewentualnie prawa przypisywane w Konstytucji zmieniać, odwoływać i powoływać władzę. Dodatkowo w Preambule do polskiej Konstytucji bardzo wyraźnie zaznaczono potrzebę odbudowania Państwa po okresie niewoli i wojen, bardzo głośno manifestując swoją radość z odzyskanej niepodległości i możliwości całkowicie suwerennego stanowienia o sobie i swoich losach. Co bardzo kluczowe w obecnym stanie konfliktu społecznego w kraju, a pomijane przez osoby o nieco bardziej konserwatywnym zapatrywaniu na rzeczywistość, także Preambuła mówi o tym, że Konstytucja daje dokładnie te same prawa Polakom wierzącym w Boga jak i tym niepodzielającym tego przekonania.
Rozdział I Konstytucji mówi przede wszystkim o tym, czym jest Rzeczpospolita i jak funkcjonuje jako państwo. Są więc tutaj artykuły mówiące o niepodzielności terytorialnej kraju czy zwierzchniej roli Konstytucji względem wszystkich innych aktów prawnych, ale także porusza kwestie dowolności zakładania partii politycznych, sposoby ich finansowania czy prawo do zrzeszania się obywateli, chociażby w ramach związków zawodowych. Drugi rozdział bierze na warsztat prawa i obowiązki jednostki, wywodząc z teorii praw naturalnych i uniwersalnych równość społeczną i jedność obywateli względem prawa, a także nienaruszalny w żadnych warunkach przywilej poszanowania i godności dla życia każdego człowieka.